Ας υποθέσουμε ότι κάποιο βράδυ, ενώ απολαμβάνετε τον ύπνο σας στο ωραίο σας κρεβάτι κι ενώ τα παιδιά σας επίσης κοιμούνται ήσυχα στο διπλανό δωμάτιο, αντιλαμβάνεστε ξαφνικά ότι δεν είστε μόνοι. Κάποιοι ανεπιθύμητοι επισκέπτες έχουν παραβιάσει την οικογενειακή σας ειρήνη και έχουν αρχίσει να σηκώνουν ό,τι βρίσκουν μπροστά τους. Τι κάνετε τότε;
Α. Πέφτετε ξεροί από το φόβο σας.
Β. Αρχίζετε να ουρλιάζετε υστερικά.
Γ. Παίρνετε όποιο φονικό αντικείμενο βρείτε και ορμάτε στο ψαχνό.
Αν διαλέξετε τη δεύτερη ή την τρίτη λύση, την έχετε μάλλον άσχημα ούτως ή άλλως, γιατί ή θα σας σκοτώσει ο ληστής ή, αν τον προλάβετε, θα συρθείτε εσείς στα δικαστήρια ως δολοφόνος.
Έτσι ακριβώς συνέβη με τον 47χρονο κοσμηματοπώλη από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας, ο οποίος τα μεσάνυχτα της περασμένης Κυριακής άκουσε θόρυβο, κατάλαβε ότι είχαν μπει κλέφτες στο σπ ίτι, όπλισε την καραμπίνα του, την οποία, σημειωτέον, κατείχε νόμιμα και πυροβόλησε τον έναν από τους συνεργούς, που έκανε χρέη τσιλιαδόρου, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό του τελευταίου στη μέση. Ακολούθησε συμπλοκή με τους υπόλοιπους τρεις με ανταλλαγή πυροβολισμών.
Μετά πολλά οι διαρρήκτες διέφυγαν, παίρνοντας μαζί τους και τον τραυματία, τον οποίο αργότερα εγκατέλειψαν στο νοσοκομείο Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης, ο κοσμηματοπώλης όμως συνελήφθη και κρατήθηκε στο Τμήμα, όπου του απαγγέλθηκαν οι βαρύτατες κατηγορίες της απόπειρας ανθρωποκτονίας και οπλοχρησίας.
Μολονότι αυτό ακούγεται εντελώς παράδοξο, για να μην πούμε παράλογο, η Νομική επιστήμη έχει συγκεκριμένες απόψεις επί του θέματος. Πρόκειται για το λεγόμενο ζήτημα της αυτοάμυνας, η οποία υπό προϋποθέσεις είναι νόμιμη και όχι της αυτοδικίας με την οποία πολλοί την συγχέουν.
Συγκεκριμένα, ο Ποινικός Κώδικας προβλέπει:
Άρθρο 22. Άμυνα.
- Δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε περίπτωση άμυνας.
- Άμυνα είναι η αναγκαία προσβολή του επιτιθέμενου στην οποία προβαίνει το άτομο για να υπερασπισθεί τον εαυτό του ή άλλον από άδικη και παρούσα επίθεση που στρέφεται εναντίον τους.
- Το αναγκαίο μέτρο της άμυνας κρίνεται από το βαθμό επικινδυνότητας της επίθεσης, από το είδος της βλάβης που απειλούσε, από τον τρόπο και την ένταση της επίθεσης και από τις λοιπές περιστάσεις.
Δύο είναι τα βασικά κριτήρια που νομιμοποιούν την άμυνα – διαφορετικά έχουμε υπέρβαση των ορίων της που καθιστά την πράξη αξιόποινη – η επίθεση να είναι παρούσα και να υπάρχει αναλογία μεταξύ της πράξης του επιτιθέμενου και του αμυνόμενου.
Η αυτοδικία αντίθετα δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τον Ποινικού Κώδικα (πλην εξαιρέσεων): Άρθρο 331
Όποιος ασκεί αυθαίρετα αξίωση σχετική με δικαίωμα που ή το έχει πραγματικά ή από πεποίθηση το οικειοποιείται τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών ή με χρηματική ποινή. Η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση.
Για να γίνει πιο κατανοητή η διαφορά μεταξύ άμυνας και αυτοδικίας, ας έρθουμε στην περίπτωση του κοσμηματοπώλη. Σαφώς και ο άνθρωπος βρισκόταν σε κατάσταση νόμιμης άμυνας. Αν υποθέσουμε όμως, ότι η υπόθεση είχε εξελιχθεί διαφορετικά, ότι δηλαδή η διάρρηξη είχε περατωθεί και μετά από λίγες μέρες, το θύμα ανακάλυπτε τους δράστες, έπαιρνε την καραμπίνα και πυροβολούσε, παραπέμποντας σε σκηνές Φαρ Ουέστ, τότε θα επρόκειτο περί αυτοδικίας που επισύρει ποινή.
Όταν ένας άνθρωπος τραυματίζεται η σκοτώνεται ωστόσο, θα πρέπει να ασκηθεί ποινική δίωξη και να διερευνηθούν οι συνθήκες. Στην πράξη πάντως, σε παρόμοιες περιπτώσεις, ο ευρισκόμενος σε αυτοάμυνα απαλλάσσεται είτε με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών, είτε στη χειρότερη περίπτωση στο ακροατήριο. Με δεδομένη την ανεξέλεγκτη αύξηση της εγκληματικότητας άλλωστε και την πλημμελή έως ανύπαρκτη προστασία του πολίτη από την Αστυνομία, το να καθίσει ένας πολίτης, όπως ο 47χρονος από την Ημαθία, στο εδώλιο, νομίζω ότι αποτελεί ύβρη, ακόμα κι αν είναι βέβαιο ότι θα αθωωθεί. Γι αυτό πρέπον είναι, όπως θεωρεί και ένα μεγάλο μέρος του νομικού κόσμου, να μην φτάσει καν η υπόθεση στο ακροατήριο. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο δικηγόρος κ. Χρίστος Κάτσιος άλλωστε, «ακόμη και αν στο ακροατήριο ο αμυνόμενος αθωωθεί, έχουμε διπλό έγκλημα εις βάρος των φιλήσυχων πολιτών».
*Η Χριστιάννα Λούπα είναι δικηγόρος και συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου